دانشکده سامانه های هوشمند (School of Intelligent Systems)

مقام معظم رهبری در دیدار با دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی در تاریخ 26 آبان 1400:

از «هوش مصنوعی» به‌عنوان یک مسئله مهم و آینده‌ساز نام بردند و تأکید کردند که این مسئله در اداره آینده دنیا نقش دارد و باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که ایران جزو ۱۰ کشور برتر هوش مصنوعی در دنیا قرار بگیرد.

در انقلاب صنعتی چهارم که هم‌اکنون در آن به سر می‌بریم، هوش مصنوعی، سامانه‌های فیزیکی-سایبری، محاسبات ابری و اینترنت اشیاء نقشی اساسی بازی می‌کنند. بدیهی است که اگر بخواهیم در آینده دنیا تأثیر‌گذار باشیم، باید به صورت منسجم و در فضایی آکادمیک به سمت این نوع از علوم میان‌رشته‌ای حرکت کنیم. انقلاب چهارم صنعتی نه تنها بر آنچه که انجام می‌دهیم تاثیرگذار است، بلکه هویت ما را هم دستخوش تغییر قرار می‌دهد. این تحول بزرگ، هویت ما که شامل حریم خصوصی، حس مالکیت، الگوهای مصرف، زمان، شغل، مهارت و ارتباطاتمان است را نیز تغییر خواهد داد. این تحولات فن‌آورانه حتی بر سلامتی‌ و کیفیت وجودیمان تاثیرگذار خواهد بود.

در حال حاضر نیز ما در دنیای هوش مصنوعی زندگی می‌کنیم: از خودروهای بدون راننده تا پهبادها، دستیارهای مجازی و نرم‌افزارهای ترجمه. طی سال‌های اخیر، پیشرفت‌های چشم‌گیری در همه موارد مذکور صورت گرفته است. این تحولات به علت افزایش قدرت پردازنده‌ها و دسترس بودن حجم گسترده‌ای از اطلاعات است. باتوجه به بحث اینترنت اشیا در آینده، حجم زیادی از داده تولید خواهد شد. پردازش این حجم عظیمی از داده، مبتنی‌بر الگوریتم‌های هوش مصنوعی و سیستم‌های یادگیری از بخش‌های جدا نشدنی فناوری‌های آینده خواهد بود. امروزه استفاده از ربات‌ها و سیستم‌های مکاترونیکی هوشمند در بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهت افزایش سطح کیفیت زندگی و ارائه سرویس کارآمدتر در حوزه درمان، کاربردهای پزشکی، خدمات شهری و موارد دیگر بسیار مورد توجه است. همه این سیستم ها به انواع ریز حسگرها و ریز محرکه ها نیاز دارند، لذا توسعه فناوری های ریز مقیاس میکرو و ونانو الکترومکانیک در طراحی و ساخت تمام ریز سامانه های مورد نیاز در این عرصه حیاتی است.

به علاوه، یکی از عرصه های مهم در حوزه علم و فناوری در زمان کنونی و همچنین در آینده پیش رو، فوتونیک و بیوفوتونیک می باشد. جهان علم از الکترون به سمت فوتون در حرکت است و رایانه های نسل آینده مثالی از این تحول خواهد بود که در آنها، جابجایی دیتا با فوتون و سرعت نور انجام می پذیرد. امروزه نور و ادوات نوری در جای جای زندگی و در تمامی صنایع از صنعت پزشکی تا صنعت هوافضا مشهود است. آرمان یک جامعه، بزرگترین سرمایه آن جامعه است. دانشگاه آرمانی باید تمدن ساز باشد و توسعه دانایی را محقق کند. امروز، فضای دانشگاه های آرمانی دنیا به تحقیقات میان­ رشته­ ای روی آورده­ است و با نگاهی به روندهای جاری علمی می­توان دریافت که تولید یک فناوری جدید یا ارائه یک نظریه نو، نیازمند بکارگیری چندین رشته و تخصص مختلف در کنار هم است. در این شرایط وجود متخصصانی که با ادبیات تحقیق و توسعه میان­رشته­ای آشنا هستند و تخصص‌های لازم را کسب کرده­اند می­تواند به سرعت، کیفیت و دقت فعالیتهای تحقیقاتی کمک شایانی کند.

یکی از زمینه­ های کار میان ­رشته ­ای که شواهد و کاربردهای فراوانی هم در دنیای اطراف ما دارد، علوم داده، مکاترونیک، سیستم های میکرو الکترومکانیک و فتونیک و همچنین کاربردهای آن در زمینه های مختلف است. ضروری است که در راستای نیل به اهداف بلند مدت کشور و برنامه‌های توسعه پنج‌ساله، هدف‌گذاری تربیت نیروی انسانی خبره و کارآمد مجهز به دانش روز در دستور کار قرار گیرد.

بنابراین تربیت نیروی متخصص در حوزه‌های محرک انقلاب صنعتی چهارم، بویژه علوم داده و شبکه، تحلیل داده‌های عظیم، هوش مصنوعی، رباتیک و سیستم‌های مکاترونیکی و میکرونانوالکترومکانیکی هوشمند و فوتونیک  در کشور عزیزمان امری ضروری است. پژوهشگران و محققان دانشگاه با توجه به مسئولیت خطیری که در این زمینه دارند باید زیرساخت لازم برای شکل‌دهی به این تحول را بوجود آورند به نحوی که اهداف و ارزش‌های متعالی کشور رشد چشمگیری داشته باشد.

در راستای منویات مقام معظم رهبری مینی بر اینکه هوش مصنوعی یک مساله مهم و آینده ساز است و همچنین برای تحقق دانشگاه آرمانی، دانا و حکمت بنیان، دانشکده مهندسی سامانه های هوشمند در سال 1402 با رویکرد کارآفرینی و تمدن سازی در حوزه فناوری های بین رشته ای مرتبط با سامانه های هوشمند در ذیل دانشکدگان علوم و فناوری های میان رشته ای دانشگاه تهران راه اندازی شد. این دانشکده نه تنها در تحقیق و پژوهشهای بنیادی و کاربردی بلکه در آموزش در حوزه کلی سیستم های هوشمند فعال شده است. فعالیت‌های تحقیقاتی دانشکده از پایه و نظری (طراحی و شبیه سازی) گرفته تا کاربردی (ساخت)، نظیر سیستم‌های مستقل، روباتیک، مکاترونیک، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، پردازش رسانه، ریز حسگرها، میکرو و نانو سیستم‌ها، فتونیک، بیوفتونیک، اطلاعات، شبکه و ارتباطات را شامل می‌شود. در حال حاضر در این دانشکده 23 عضو هیات علمی در 3 گروه آموزشی علوم داده، مکاترونیک و ریزفناوری- فتونیک فعالیت دارند و در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در رشته های ذیل دانشجو می پذیرد.

1. گروه علوم داده

الف- رشته علوم کامپیوتر

ب- رشته زبان شناسی رایانشی

ج- رشته سامانه های شبکه ای

د- رشته سیستمهای چند رسانه ای

ه- رشته اطلاعات پزشکی

و- رشته علوم شبکه

1. گروه مکاترونیک

الف- رشته مهندسی مکاترونیک (کارشناسی ارشد و دکتری)

1. گروه ریزفناوری و فتونیک

الف- رشته مهندسی سیستم های میکرونانوالکترومکانیک (کارشناسی ارشد)

ب- رشته مهندسی فتونیک گرایش نانوفوتونیک (کارشناسی ارشد)

ج- رشته مهندسی فوتونیک گرایش بیوفوتونیک (کارشناسی ارشد)

د- رشته مهندسی فوتونیک گرایش نانوفوتونیک/ بیوفوتونیک (دکتری)

ه- رشته الکترواپتیک گرایش اپتوالکترونیک (کارشناسی ارشد، در حال راه اندازی)